1. Khái niệm

Vào cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX người ta thấy rõ một hiện tượng sự phát triển của loài người được tăng nhanh ở khắp mọi nơi trên trái đất và người ta gọi là gia tốc phát triển.

Ngày nay người ta có đủ cơ sở để nói đến gia tốc sinh học và gia tốc xã hội.

Gia tốc sinh học là toàn bộ những biến đổi có liên quan tới mặt sinh học của sự phát triển con người. Gia tốc sinh học có liên quan đến một loạt các chỉ số phát triển hình thái và chức năng của cơ thể, trước hết là chỉ số về chiều cao, cân nặng….

Gia tốc xã hội là sự tăng khối lượng tri thức của trẻ em so với những trẻ em cùng độ tuổi ở 40 – 50 năm trước đây.

2. Gia tốc phát triển của cơ thể

a. Về chiều cao và cân nặng

– Sự gia tăng về chiều cao diễn ra ở tất cả mọi lứa tuổi. Theo nghiên cứu của Trường Đại học Y khoa Hà Nội trên trẻ Việt Nam:

+ Trẻ năm đầu tăng 23 – 25 cm

+ Năm thứ hai : 10 cm

+ Năm thứ ba: 8 cm

+ Năm thứ 4 – 5: 4-6 cm

+ Và từ 7 – 12 tuổi mỗi năm tăng trung bình 3 – 4 cm

+ Sự gia tăng về trọng lượng cũng được thể hiện rất rõ rệt.

Theo nghiên cứu của Trường Đại học Y khoa Hà Nội trên trẻ Việt Nam.

Trẻ 6 tháng nặng gấp đôi trọng lượng lúc mới sinh.1 năm nặng gấp 3 lúc mới sinh. Từ 2 tuổi mỗi năm tăng thêm 2 kg. Từ 7 – 12 tuổi mỗi năm tăng 1 – 1,8 kg: 14 – 16 tuổi mỗi năm tăng 3 – 3.6kg. Từ tuổi dậy thì tăng mỗi năm 3 – 5 kg.

Sự tăng trọng lượng như vậy không phải là kết quả của gia tốc phát triển mà do dinh dưỡng quá dư thừa gây nên (vì sự tăng trọng lượng lớn hơn nhiều so với sự tăng chiều cao). Hiện tượng béo phì ở bất kỳ lứa tuổi nào cũng không có lợi (đặc biệt là ở trẻ em) vì nó làm cho quá trình trao đổi chất của tế bào bị biến đổi mạnh mẽ, từ đó dễ gây nên các bệnh như tăng huyết áp, đái tháo đường, xơ vữa động mạch…

b. Sự cốt hóa của xương

Chẳng hạn: sự cốt hóa của xương bàn tay diễn ra sớm hơn 1– 2 năm so với năm 1936. Sự thay thế răng sữa bằng răng vĩnh viễn cũng được gia tăng với tốc độ như vậy.

c. Về mặt sinh dục

Kỳ hạn của tuổi dậy thì được thay đổi cùng một lúc với gia tốc phát triển, thường sớm hơn 2 – 3 năm so với hồi đầu thế kỉ XX. Trước đây thời điểm xuất hiện kinh nguyệt lần đầu thường xảy ra ở em gái lúc 14 tuổi. Từ năm 1959 trở lại đây lần có kinh nguyệt đầu tiên thường thấy ở các em gái 12 – 14 tuổi. Còn hiện nay thời điểm có kinh lần đầu thường thấy lúc 11 – 13 tuổi. Qua nghiên cứu người ta thấy thời gian sinh của phụ nữ hiện nay kéo dài hơn trước kia khoảng 3 năm. Thời kì mãn kinh của phụ nữ hiện nay xuất hiện muộn hơn so với trước kia. Nếu trước khi thời kỳ mãn kinh xuất hiện lúc 45 tuổi, thì hiện may lúc 48 – 50 tuổi.

3. Nguyên nhân của gia tốc phát triển

Có nhiều giả thiết, giả định lí giải về vấn đề này, nhưng cho đến nay vẫn chưa có quan điểm thống nhất.

+ Đa số các nhà khoa học coi sự thay đổi trong thức ăn là yếu tố xác định trong tất cả sự tiến triển của sự phát triển. Chẳng hạn, tăng Prôtêin, gluxit, lipit, vitamin.

+ Một số người lại cho rằng, do tác động của tia nắng mặt trời. Như vậy, trẻ em chịu ảnh hưởng của bức xạ mặt trời nhiều hơn. Những điều này không được khẳng định vì gia tốc phát triển ở các nước phía Bắc diễn ra không bằng nhịp điệu nhỏ nhất so với các nước ở phía Nam. + Một số người khác lại cho rằng, do sự thay đổi khí hậu. Chẳng hạn, không khí nóng ẩm làm cho cơ thể sinh trưởng phát triển chậm. Còn không khí mát mẻ, khô ráo làm cho cơ thể mất nhiệt, điều đó đã kích thích sự sinh trưởng của cơ thể.

+ Một số khác lại cho rằng, tăng chất lượng của thức ăn, giảm bệnh tật ở trẻ em là nguyên nhân quan trọng.

+ Một số khác lại cho rằng, hình thức và phương pháp mới của giáo dục và dạy dỗ mà trước hết là sự tiếp xúc thường xuyên giữa nam và nữ. thể dục, thể thao là nguyên nhân dẫn đến gia tốc phát triển

+ Một số khác lại liên hệ gia tốc phát triển với tác nhân kích thích tác động của nhịp điệu cuộc sống thành phố. Thường trẻ em ở thành phố phát triển trí tuệ và đặc biệt là phát triển tình dục sớm hơn.

+ Nguyên nhân của gia tốc phát triển nam ngay trong lĩnh vực di truyền. Ở những nước kinh tế giao thông phát triển. di dân mạnh. từ đó làm cho hôn nhân được mở rộng. Xóa bỏ sự cô lập di truyền. Và đó là nền tảng để thay đổi di truyền. Vì vậy. trẻ em lớn và trưởng thành sớm hơn bố mẹ mình.